Δημοσιεύσεις

Δημοσιεύθηκε στο CURIA.GR

Διαμεσολάβηση. «Έλα να τα βρούμε» ή «αποφασίζω και διατάζω;». Περίμενα υπομονετικά δηλώσεις από το Υπουργείο  Δικαιοσύνης για το «θεσμό» της Διαμεσολάβησης. Δεν περίμενα όμως  ότι θα ακολουθήσουν και δηλώσεις του κυρίου Ράιχενμπαχ (;). Και όμως, είχα ετοιμάσει καιρό τώρα ένα άρθρο για τη διαμεσολάβηση και θα το είχα αναρτήσει με την δημοσίευση του νόμου για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά. Καταρχάς διαψεύστηκα, διότι ενώ περίμενα να θεσπίσουν υποχρεωτική  διαμεσολάβηση, ο νομοθέτης έκανε την προσφυγή στη διαμεσολάβηση δυνητική, δηλαδή έδωσε τη δυνατότητα στον αιτούντα οφειλέτη να προβεί αν θέλει σε διαμεσολάβηση με την ή τις δανείστριες τράπεζες. Θα επανέλθω όμως πιο κάτω επ’ αυτού.

Ειλικρινά όταν είδα την δήλωση του κυρίου Ράιχενμπαχ να μιλάει με κολακευτικά λόγια για τη διαμεσολάβηση στην Ελλάδα έπεσα από τα σύννεφα. Όχι ότι δεν θα το περίμενα, όχι όμως με τέτοιο περισσό θράσος. «Γνωρίζω ότι οι τράπεζες, συχνά δυσκολεύονται να αποδεχτούν τη διαμεσολάβηση. Σε τέτοιες περιπτώσεις ο διαμεσολαβητής μπορεί να αρνηθεί να αναλάβει την υπόθεση» είπε απαντώντας σε σχετική ερώτηση ο κ. Ραιχενμπάχ για να υπερτονίσει την σημασία της πολιτικής βούλησης που, όπως είπε, χρειάζεται ώστε να καταστεί σαφές στα τραπεζικά ιδρύματα πως υποθέσεις υπερχρεωμένων νοικοκυριών πρέπει να επιλύονται πλέον μέσω της διαμεσολάβησης. Από τη μία μας κοροϊδεύει λέγοντας πως δεν το θέλουν οι τράπεζες (οι οποίες αναμένουν την υποχρεωτικότητα του μέτρου για να πέσουν σαν τα όρνεα) από την άλλη με πολιτική βούληση θα γίνει χάρη στους οφειλέτες. Ουσιαστικά επιβάλλει στην ελληνική Κυβέρνηση να θεσπίσει υποχρεωτικότητα της διαμεσολάβησης στα υπερχρεωμένα νοικοκυριά, μισό μήνα από την ψήφιση και υπογραφή του Νόμου 4161/2013 που τροποποίησε το νόμο Κατσέλη και θέσπισε δυνητική διαμεσολάβηση στο προστάδιο των υπερχρεωμένων νοικοκυριών. Έρχεται δε και ο νυν Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Δικαιοσύνης και τονίζει ότι «ως υπουργείο Δικαιοσύνης δεν θα επιτρέψουμε δικάσιμους του 2020… Πρέπει να ξεπεράσουμε την αγαπημένη φράση του Έλληνα θα σου κάνω μήνυση και να φτάσουμε στο έλα να τα βρούμε» σημειώνοντας πως «στόχος είναι η κοινωνία να πληροφορηθεί για το νέο θεσμό μέσα από ειδικές εκδηλώσεις που έχουν προγραμματιστεί για εφέτος και για τις επόμενες δυο χρονιές». Καταρχάς μία επισήμανση προς τον κύριο Γενικό Γραμματέα του Υπουργείου δικαιοσύνης. Η μήνυση έχει να κάνει με ποινικά κολάσιμες πράξεις  και όχι με αστικές διαφορές. Ούτε οι τράπεζες λένε στους οφειλέτες τους «θα σου κάνω μήνυση», άλλα το γνωστό και μη εξαιρετέο «θα σου πάρω το σπίτι». Δηλαδή, έπρεπε να έρθει η άνωθεν εντολή από τον κύριο Ράιχενμπαχ για να γίνει το «μέτρο» της διαμεσολάβησης υποχρεωτικό στα υπερχρεωμένα νοικοκυριά; Μάλιστα, έχουν ήδη βρει και την αμοιβή του διαμεσολαβητή για να κάνει τη γλάστρα ανάμεσα στην τράπεζα και τον κακόμοιρο τον οφειλέτη. Διακόσια ευρώ λέει όπου τα πενήντα θα είναι του οφειλέτη. Και τον δικηγόρο που είναι υποχρεωτική η παρουσία του με τι θα τον πληρώσει ο υπερχρεωμένος οφειλέτης; θα του προσφερθεί νομική βοήθεια ή θα γίνει δυνητική η παρουσία του δικηγόρου, και τα αρπακτικά οι τράπεζες με τους μεγαλοδικηγόρους τους θα κάνουνε πάρτι; Αφού θα μου πείτε θα είναι και ο διαμεσολαβητής στη μέση (!). Να μιλήσουμε τότε λίγο για το θεσμό της «γλάστρας» που θέλουν να μας περάσουν υποχρεωτικά στις καθημερινές μας αστικές συναλλαγές.

Τι εστί διαμεσολάβηση;  αναζητώντας στο διαδίκτυο άλλα και στο νόμο βρίσκουμε τον ορισμό του διαμεσολαβητή. Ειδικότερα:

– «Η Διαμεσολάβηση (αγγλικ.: Mediation) είναι μια από τις εναλλακτικές μεθόδους επίλυσης διαφορών (αγγλικ.:alternative dispute resolution) με την οποία τα αντιμαχόμενα μέρη μέσω μιας κοινά αποδεκτής διαδικασίας και σε ουδέτερο τόπο, παρουσία και με την απαραίτητη βοήθεια ενός τρίτου προσώπου επιλογής τους, του διαμεσολαβητή, καταλήγουν σε μια κοινά αποδεκτή επίλυση της διαφοράς τους» [diamesolavisi.com]. (http://www.diamesolavisi.com/index.php)» .

– «Ο μεσολαβητής γενικά δεν υποβάλλει συστάσεις αλλά μάλλον, επιτρέπει στα συμβαλλόμενα μέρη να πάρουν τις αποφάσεις τους, βασιζόμενα σε μια ρεαλιστική προσέγγιση της υπόθεσής τους» [diamesolavisi.com] (http://www.diamesolavisi.com/index.php?option=com_content&view=article&id=99:2010-07-26-11-21-45&catid=25:what-is-adr&Itemid=84).

– «Ο τρίτος, ο διαμεσολαβητής, απαγορεύεται να επηρεάσει τα μέρη, δεν υποδεικνύει σε αυτά δικής του έμπνευσης λύσεις, ούτε βεβαίως εκδίδει απόφαση για τη διαφορά (!). Αντιθέτως, υποβοηθεί τα μέρη με τις κατάλληλες διαπραγματευτικές τεχνικές (;) να συνειδητοποιήσουν τα συμφέροντά τους, να αναδείξουν κοινά αποδεκτές λύσεις και να επιλέξουν εκείνες που θεωρούν ότι πρέπει να διέπουν τις σχέσεις τους» [Υπουργείο Δικαιοσύνης] (http://www.ministryofjustice.gr/site/el/ %CE%91%CE%A1%CE%A7%CE%99%CE%9A%CE%97/ %CE%94%CE%B9%CE%B1%CE%BC%CE%B5%CF%83%CE%BF% CE%BB%CE%AC%CE%B2%CE%B7%CF%83%CE%B7.aspx.). «Ο διαμεσολαβητής διευκολύνει τα μέρη να επιλύσουν τη διαφορά τους. Είναι ένα πρόσωπο με ειδικές σπουδές, γνώσεις και δεξιότητες. Δεν έχει εξουσία να  αποφασίσει ο ίδιος ή να υποδείξει στα μέρη πιθανές λύσεις για την επίλυση της διαφοράς. Δύναται, όμως, να διατυπώσει προτάσεις προς επίλυση της διαφοράς» [Δικηγορικός Σύλλογος Πειραιά] (http://www.dspeir.gr/index.php?option=com_content&view=category&id=14&Itemid=191).

Με λίγα λόγια, βάσει των ανωτέρω έγκριτων ιστοσελίδων, πρόκειται για ένα τρίτο πρόσωπο ο οποίος η μόνη ιδιότητα του είναι να παραβρίσκεται στις διαπραγματεύσεις των  δύο μερών, δίχως να υποδεικνύει, να υπαγορεύει ή να επηρεάζει. Πουθενά δεν γίνεται λόγος, για το πώς μέσω του διαμεσολαβητή θα επέλθει «ειρηνική συμφωνία» μεταξύ των αντιμαχόμενων μερών, ποιες δηλαδή είναι οι αυτές οι διαπραγματευτικές τακτικές με τις οποίες θα βοηθηθούν τα δύο αντιμαχόμενα μέρη να έλθουν σε συμφωνία. Μήπως θα είναι αυτός (ο διαμεσολαβητής) που θα ανάψει την «πίπα της ειρήνης»; Ο υπερχρεωμένος δανειολήπτης, ο οφειλέτης  τι πιθανότητες θα είχε μπροστά στα μεγαθήρια των τραπεζών να επωμιστεί το παραμικρό, προς όφελός του, όταν αφενός δεν θα έχει ουδεμία υποστήριξη από τον διαμεσολαβητή, αφετέρου θα έχει να τα βάλει με τους μεγαλοκαρχαρίες δικηγόρους των τραπεζών, τη στιγμή δε που δεν θα έχει τη δυνατότητα να λάβει για τον εαυτό του ανάλογη δικηγορική, νομική υποστήριξη.

Επίσης μεγάλη αλήθεια είναι ότι για να γίνεις διαμεσολαβητής, πρέπει να βάλεις βαθιά το χέρι στην τσέπη. 1.500 με 3.000 Ευρώ ζητούν τα εκατέρωθεν κέντρα διαμεσολάβησης για να σου προσδώσουν τον τίτλο του διαμεσολαβητή. Θα μου πείτε τι είναι 1.500 ή 3.000 Ευρώ. Σήμερα που καθημερινά διαγράφονται ένας έως τρεις δικηγόροι από τους μεγάλους δικηγορικούς συλλόγους της χώρας, επειδή δεν μπορούν να τα βγάλουν πέρα, πως είναι δυνατόν να βρουν έστω χίλια ευρώ για σεμινάρια μίας εβδομάδας; (!). Καλά διαβάσατε, μία εβδομάδα διαρκούν τα μαθήματα του διαμεσολαβητή. Άλλωστε, δεν χρειάζεται περισσότερο για να μάθεις πως συμπεριφέρεται μία «γλάστρα». Μάλιστα συμπεριλαμβάνονται οι σημειώσεις (δεν έγινε πουθενά μνεία για βιβλία, άλλως ζητώ ταπεινά συγγνώμη) και το φαγητό. Δυστυχώς, πρόκειται όπως φαίνεται για «επάγγελμα» των λίγων και πλουσίων. Στους οποίους πλέον η κυβέρνηση, κατόπιν «άνωθεν» πίεσης τους δίνει το πιάτο στο χέρι κάνοντας σε πολλές περιπτώσεις υποχρεωτική τη διαμεσολάβηση.

Επίσης, με τη διαμεσολάβηση μειώνεται και υποβιβάζεται το δικηγορικό λειτούργημα. Ο δικηγόρος μέχρι σήμερα και με τη βούλα «λειτουργός της δικαιοσύνης» κατά τον Κώδικα των Δικηγόρων, ήταν μέχρι πρότινος αυτός που έβαζε μπροστά το ανάστημα του εις όφελος της Δικαιοσύνης και του εντολέα του. Καθημερινά, είχε να κάνει στην πράξη με εξωδικαστικές διαμάχες, συμβιβασμούς και σκληρό αγώνα. Αυτόν που απέκτησε πολύχρονη εμπειρία και γνώση στη λύση διαφωνιών τον κάνεις σήμερα πέρα με ένα νόμο και τον θεωρείς ανάξιο μπροστά στο διαμεσολαβητή, που έχει εξειδίκευση μίας εβδομάδας και σε ορισμένες περιπτώσεις χωρίς τις απαραίτητες νομικές γνώσεις.

Θα μπορούσα να γράφω με τις ώρες για τα μειονεκτήματα της διαμεσολάβησης. Δε θα μπορούσα όμως να μη συμφωνήσω σε κάποια πλεονεκτήματα της, όπως για παράδειγμα η γρήγορη και ευέλικτη εξωδικαστική συμφωνία, ίσως πιο οικονομική από τα δικαστήρια. Παρ’ όλα αυτά όμως αν τα δύο μέρη είχαν εξ’ αρχής τις προϋποθέσεις, τις δυνατότητες και την προθυμία «να τα βρουν» εξωδικαστικά, τον διαμεσολαβητή τι τον χρειάζονται; Άλλωστε, αν δεν επέλθει συμβιβαστική λύση πάλι στις αίθουσες των Δικαστηρίων δε θα τρέξουν τα επίμαχα μέρη; Δεν θα έχουν χάσει πολύτιμο μέχρι εκείνη τη στιγμή χρόνο; Δεν θα έχουν δαπανήσει έξοδα για τις εργασίες της διαμεσολάβησης;

Περαιτέρω άφησα στο τέλος την πιο πικρή άποψη μου. Μήπως η διαμεσολάβηση, όπως μας την πασάρουν έτσι γρήγορα, υποχρεωτικά και δίχως σχεδιασμό, αποτελεί τον τρόπο των τραπεζών, των ανά την υφήλιο κολοσσών – εταιριών, να «εκβιάζουν» τον υπερχρεωμένο δανειολήπτη, την μικρή ελληνική επιχείρηση, αυτόν που του έμεινε μοναδική περιουσία το σπίτι του, ώστε να πλεύσουν με τα θέλω τους, υποσκελίζοντας το  Δικαστικό σύστημα, ίσως το μοναδικό σήμερα που μπορεί να αποδώσει δικαιοσύνη στα θύματα των μεγαλοκαρχαριών; Σε άρθρο φίλου μου συναδέλφου, ο οποίος και ο ίδιος είναι διαμεσολαβητής, σχολίασα πως «φυσικά και πρέπει να συμβιβαζόμαστε και να αποβλέπουμε και να προσαρμοζόμαστε στις σύγχρονες εξελίξεις. δεν γίνεται όμως στην αριθμητική να μετράς και να φτάνεις στο 20 πηδώντας προηγούμενους αριθμούς. Όλα έχουν μία σειρά και ένα μέτρο. Και αυτό δεν είναι ούτε ψευτοδίλημμα, ούτε ουτοπία. Είναι το ορθό, καθότι είναι ο κανόνας που θα βγάλει σωστά την εξίσωση. Αν τον παραβιάσεις στο τέλος το αποτέλεσμα θα είναι λάθος», απαντώντας σε προγενέστερο σχόλιο του για την υποχρεωτικότητα της διαμεσολάβησης και εννοώντας, πως όπως μας φέρνουν διάφορα νομοθετήματα, όσο και να επιθυμούμε να συμβαδίσουμε με τον καιρό μας, δίχως σχεδιασμό και αλυσιδωτές ενέργειες δεν μπορεί να αποβεί κάτι σε καλό, παρά μόνο αν είναι τυχαίο.

Είμαι υπέρμαχος του εξωδικαστικού συμβιβασμού, γιατί θεωρώ, ότι ωφελεί και τα δύο αντίδικα μέρη. Θα έλεγα ναι στη διαμεσολάβηση, άλλα μόνο με σωστό και σοβαρό σχεδιασμό, με νομοθετήματα που συνάδουν να τη θέσουν σε σωστή λειτουργία, και όχι επειδή μας το επιβάλλουν, ίσως για τους λόγους που ανωτέρω ανέφερα. Ζώντας για χρόνια και σπουδάζοντας στη Γερμανία, μεταξύ των άλλων έγινα γνώστης και του τρόπου με τον οποίο αντιμετωπίζει το γερμανικό δίκαιο τη διαμεσολάβηση. Κύριε Ράιχενμπαχ, αν οι ελληνικοί νόμοι ήταν όπως της Γερμανίας, θα Σας συνέχαιρα και θα επευφημούσα τη διαμεσολάβηση. Πρέπει προγενέστερα να θεσμοθετηθούν άλλα πράγματα για να μπορέσει να τρέξει σωστά ο «θεσμός» της διαμεσολάβησης. Δυστυχώς, όμως τα γρανάζια του ελληνικού δικανικού συστήματος είναι έτσι κατασκευασμένα, που με την υποχρεωτικότητα της διαμεσολάβησης είναι σαν να ρίχνεις ένα γερμανικό κλειδί μέσα τους.

Υ.Γ. 1. Ζητώ ταπεινά συγγνώμη από τους συναδέλφους μου διαμεσολαβητές Δικηγόρους, αν θίχτηκαν με τον όρο «γλάστρα». Αποτελεί απλά τη γνώμη μου.

Υ.Γ. 2. Δυστυχώς, μέχρι και σήμερα δεν μπόρεσε κανείς να απαντήσει στα ανωτέρω ερωτήματα που έθεσα. Αντιθέτως βρήκα σιγή.